Bir zeytin ağacının ömrü ortalama 300 – 400 senedir, 2000 yaşında zeytin ağaçları da görebilirsiniz. Kışın yapraklarını dökmeyen, suyu seven ama susuzluğu dayanan bu kadim ağaç, ilk ağaçlardan biri olarak bilinir.

Zeytin tarihte ilk kez Girit’te görülmüştür, Yunan mitolojisine girmesi de Athena ve Poseidon’un arasındaki bir yarışmayla olmuştur. Atina şehrini kuran Zeus, Athena ve Poseidon’dan şehre bir şey vermelerini ister, Poseidon deniz verir, Athena ise zeytin ağacı. Halk meyveli, ölümsüz zeytin ağacını seçer ve şehir tanrıça’nın adıyla anılmaya başlanır. Ayrıca Antik Yunan’da ilk olimpiyattan itibaren atletlere Athena’nın gücü üstlerinde olması için, yarışmalardan önce zeytinyağı ile masaj yapılır, zeytin dallarından taç takılırmış.İncil ve Tevrat’ta, Nuh’un gemisine dönen ağzında zeytin dalıyla dönen güvercin ile, zeytin dalı kültürlerde barışı sembolize etmeye başlar. Kuran’da da zeytin ağacı kutsal kabul edilir.

Farklı kültürlerce kutsal kabul eden zeytinin Anadolu’ya yolculuğu Girit’ten başlar, Roma’dan Bizans’a gelir, bazı kaynaklara göre zeytin Mezopotomya’dan çıkmış bir ağaçtır. Hangisi daha kesin bilgi bilemesek de, iyi ki zeytin Anadolu’ya gelmiş ve mutfaklarımızda yer etmiş diyebiliriz. Zeytin ağacının insanlık tarihi boyunca başı boş bırakılmamıştır; mesela Da Vinci bir zeytinyağı presi tasarlamış, Van Gogh zeytinliklerle ilgili 16 resim yapmış, Pablo Neruda zeytinyağı hakkında şiir yazmıştır.

Osmanlı zamanında padişahlar zeytin üretimini teşvik etmek için vakıflara zeytin hibe edermiş, erken Cumhuriyet döneminde zeytini korumak için düzenlemeler yapılmış, hatta zeytinine iyi bakmayana ceza uygulanan bir yasa getirerek, zeytini hakkında cezai yaptırımı olan tek bitki haline getirmiştir.

Zeytinyağların hasatlarına göre bir çok çeşidi olsa da, bizim sızma ve riviera zeytinyağı arasındaki farkı bilmemiz yeterli. Sızma zeytinyağının, çiğ tüketilmesi önerilir ve asiditesi 0.8’dir, riviera zeytinyağı ise pişirilecek yemeklerde kullanılır ve asiditesi 1.0’dır. Bu mantığa göre zeytinyağlı yemek yaparken riviera kullanmak gerekir, ancak ben daha aromalı olduğundan sızma zeytinyağı tercih ederim, size de böyle yapmanızı öneriyorum.

Bu arada, zeytinyağı çok faydalı bir besindir. 

Antioksidandır, kalp hastalığı ve obeziteyle savaşmakta birebirdir. Ege’ye gittiğinizde köylülerin her gün bir çay bardağı zeytinyağı içtiklerini görürseniz de şaşırmayın, tıbbi olarak bilinmese de onlara iyi geldiğini söylerler, gerçekten ömürleri de çok uzun olur. Ayrıca, bir porsiyon zeytinyağlı fasulyenin kalorisi sadece 73’tür ve bol miktarda A vitamini içerir.

Zeytin ve zeytinyağı ile ilgili daha söylenecek çok şey var, şimdilik onları sonraya saklıyorum ve zeytinyağlı taze fasulyeden bahsetmeye başlamak istiyorum. Zeytinyağlı yemekler Türkiye’de Ege, İstanbul ve Antakya’da sıkça yapılır. İstanbul’da şekerle yapılırken, Ege’de şeker konulmaz zeytinyağlılara. Yazın gelmesiyle, buzdolaplarında zeytinyağlı yemekler yerini alır. Kışın da zeytinyağlı olmaz mı? Olur. Ağır pişirme tekniği ‘braising’ ile her sebzenin zeytinyağlısını yapabilirsiniz, yine de yaz zeytinyağlıları daha bir güzel gelir bana. Yaz zeytinyağlı yemekleri denince de akla ilk gelenlerden biri zeytinyağlı fasulyedir, balkonlarda önüne bir tepsi alıp karşılıklı fasulye ayıklayan hanımlar ve mutfaklardan gelen kokular, hep yazın geldiğinin işaretleridir.

Şimdi zeytinyağlı fasulye tarifimize geçelim!

Taze fasulye demişken, onunla hazırlanan farklı ve enfes bir tarifi de buraya bırakalım: Taze fasulyeli pilav! Afiyet olsun!